İran’a İhracat Nasıl yapılır

İran Ülke Analizi

İran, cari fiyatlarla 454 milyar dolarlık GSYH büyüklüğü ile dünyanın 26. büyük ekonomisidir. İran, Suudi Arabistan’dan sonra Ortadoğu ve Kuzey Afrika (MENA) bölgesindeki ikinci büyük ekonomidir. İran doğal gaz rezervlerinde dünyada ikinci, kanıtlanmış ham petrol rezervlerinde dördüncü sırada yer almaktadır. Ekonomik faaliyet ve hükümet gelirleri büyük ölçüde petrol gelirlerine bağlıdır ve bu nedenle ekonomide dalgalanmalar görülmektedir. İran, Dünya Bankası “İş Yapma Kolaylığı” endeksinde 127. sırada yer almaktadır.

İran gelecek vizyonu olarak, dirençli bir ekonomiye sahip olma, bilim ve teknolojide ilerlemeler gerçekleştirme ve kültürel mükemmelliğin desteklenmesi şeklinde üç temel hedef belirlemiştir. Ekonomik cephede, 5 yıllık kalkınma planı ile yıllık %8’lik bir reel ekonomik büyüme oranı ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile finans ve bankacılık sektörlerinde reformlar öngörülmektedir. Petrol gelirlerinin tahsisi ve yönetimi hükümetin ana öncelikleri arasındadır.

İran’ın 82,9 milyonluk toplam nüfusu içerisinde işgücüne katılım oranı %44, işsizlik oranı ise %10,6’dır. İran’ın resmi para birimi IRR’dir (İran Riyali). Dünya Bankası’nın verilerine göre 2017 yılında yıllık %3,7 oranında büyüyen İran ekonomisinin, 2020 yılında COVID-19 pandemisinin de etkisiyle  -%6 oranında daralacağı öngörülmektedir.

Comtrade verilerine göre, İran en yakın ticari ilişkilerini Çin, Birleşik Arap Emirlikleri ve Irak ile kurarken en fazla ithalatı Çin’den yapmaktadır. Türkiye, 2019 yılında İran’a 2,7 milyar dolarlık ihracat yaparken İran’dan 3,6 milyar dolarlık ithalat yapmıştır. 2019 yılındaki 6,3 milyar dolarlık ikili ticaret büyüklüğümüz ile İran, Türkiye’nin en büyük 16. ticari ortağı konumundadır.

2022 yılı verileri

İş Yapma Kolaylık Durum 1/5

Lojistik Performans 2/5

Mal ve Hizmet İthalatı Büyüme 9,25%

İş kurmak için gerekne süre 73 gün

Yıllık enflasyon 43,39%

GSYİH 388,54Milyar $

GSYİH yıllık büyüme 2,75%

Mal ve Hizmet İhracatı yıllık büyüme 7,26%

Sevkiyat noktasından yükleme limanına ortalama teslim süresi 3 gün

Teslim limanından alıcıya ortalama teslim süresi: 5 gün

Türkiye’nin İran’a en büyük ihracat kalemi 251 milyon dolar ile makine ve mekanik parçalardır. Makine ve mekanik parçaların ihracatı son 5 yılda yıllık ortalama -%12 oranında daralmıştır. Makine ve mekanik parçaları 178 milyon dolarlık ihracat ile plastik ve mamülleri takip etmektedir. En fazla ihracat yapılan üçüncü ürün grubu ise 160 milyon dolara ulaşan liflerdir. Kağıt ve karton ihracatımız ise son 5 yılda yıllık ortalama %22 büyüyerek 149 milyon dolara ulaşmıştır.

Taşıdığı büyük işbirliği potansiyeline rağmen İran ile ekonomik ve ticari ilişkilerimiz son yıllara kadar, İran’daki kapalı rejimden kaynaklanan sorunlar, yaşanan siyasi ve jeopolitik krizler, korumacı ekonomi politikası ve buna bağlı ithalat-ihracat kontrolü, ulaşım ve sınır kapılarındaki yetersizlikler, uluslararası bankacılık sistemindeki sorunlar, İran’a komşu illerimizin sınai ve ticari altyapısının yeterince gelişmemiş olması, kara yolu ve demir yolları ağlarının yetersizliği, uçak seferlerinin sayısının düşük düzeyde kalması ve sınır kapılarında karşılaşılan sorunlar nedeni ile sınırlı kalmıştır. 2003 yılından itibaren İran ile ticari ilişkilerimiz ve karşılıklı yatırım faaliyetlerinde bir canlanma görülmektedir. Son yıllarda küçük ve orta ölçekli işletmelerin, İran’da yatırım yapmak amacı ile düzenledikleri iş gezilerinin yoğunlaştığı gözlemlenmektedir. Türk sanayicileri ve iş insanları bakımından İran pazarı cazibesini muhafaza etmektedir. Bu noktada Türk firmaları ile rekabet edecek Avrupa firmalarının İran’da yeterince bulunmaması da rol oynamaktadır.

Türkiye’nin İran’dan en çok ithal ettiği ürünler arasında mineral yakıtlar ve yağlar gelmektedir. 2019 yılı ithalatı 2,1 milyar dolar olan bu ürün grubu toplam ithalatımızın %69’unu oluşturmaktadır. En fazla ithalat yapılan diğer sektörler ise plastik ve mamülleri, bakır, çinko ve demir-çeliktir.

Potansiyele göre sektörler

1-İlaç ve kimya

2-Makine

3-Demir Çelik ve Metal

4-Elektrik Elektronik

5-Tesktil

6-Plastik Kauçuk

Stratejik Pazara Giriş Kriterleri

Anlaşmalar ve Vergiler

Türkiye ile İran arasında 10 yıldır müzakereleri süren “Tercihli Ticaret Anlaşması” (TTA), 29 Ocak 2014 tarihinde imzalanmıştır. Türkiye-İran TTA ile, Türkiye’nin bazı tarım ürünlerinde İran’a tarife indirimi vermesi ve buna karşılık İran’ın ise, bazı sanayi ürünlerinde Türkiye’ye tarife indirimi sağlaması kararlaştırılmıştır. İran’ın, TTA ile Türkiye’ye tarife indirimi sağlayacağı ürünler arasında; temizlik ürünleri, ilaç, kozmetik, plastik malzemeler, orman ürünleri, tekstil, hazır giyim, ev tekstili, mobilya, çelik ürünleri, demir ve demirdışı metaller, buzdolabı, bulaşık makinaları gibi beyaz eşya ürünleri, klimalar ve elektrik-elektronik ürünleri gibi birçok ürün yer almaktadır.

Türkiye ile İran arasında “Tercihli Ticaret Anlaşması”na ek olarak “Çifte Vergilendirmeyi Önleme” ve “Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması” ikili anlaşmaları yürürlüktedir.

İran’da standart Katma Değer Vergisi oranı %8’dir. Temel gıdalar, tıbbi ilaçlar, tarım ürünleri ve el yapımı halılar KDV’den muaftır.

Ülkede Kurumlar Vergisi oranı %25’tir, Gelir Vergisi oranı ise kişilerin senelik gelire göre %0, %10 ve %20 olarak değişmektedir.

Vergiler hakkında detaylı bilgi için tıklayınız. (Farsça)

Standartlar

İran Endüstriyel Araştırma ve Standartlar Enstitüsü (ISIRI), Bakanlar Kurulu Kararı ile ithal ve ihraç edilen malların kalitesini kontrol etmek üzere yetkilendirilmiştir. ISIRI Zorunlu Standartlar Programı, sağlık, güvenlik ve çevre yönetmelikleri açısından tüketici haklarını, aynı zamanda yerel imalatçıların düşük nitelikli ithal mallara karşı haklarını korumayı amaçlamaktadır. Zorunlu standartlar programına tabi malların gümrükten geçişi ve İran piyasasına erişiminin gerçekleşmesi için, ISIRI tarafından düzenlenmiş Uygunluk Sertifikasına (CoC) ihtiyaçları vardır.

Ulusal standartlar hakkında detaylı bilgi için tıklayınız.

Paketleme ve Etiketleme

İran’a ihraç edilecek ürünlerin yapısına, taşıma şekline ve iklim koşullarına göre güvenli bir şekilde paketlenmesi gerekmektedir. Yabancı bir ticari markanın şerit ve bandrol içeren ambalaj malzemelerinin ülkeye girişi yasaktır. Malların açıkta depolanması olasılığı da dikkate alınmalıdır. İran’a ithal edilen ürünler Farsça olarak etiketlenmeli ve tüketiciler için ürünün adı ve markası (hem genel hem de ticari), kayıt numarası, imalatçının adı ve adresi, ithalatçının adı ve adresi, üretim ve son kullanma tarihi, net ağırlığı ve hacmi, kullanılan herhangi bir katkı maddesi, bilgilerini içermelidir.

Pazara Giriş Yolu

Acenteler ve distribütörler: İran’da ticari acente ve distribütör aracılığı ile iş yapma biçimi oldukça yaygındır. Nakliye masrafları ucuz olduğu için firmalar kendi distribütörlük ağını kurmak yerine yerel ya da bölgesel kargo ve nakliye şirketleri ile çalışmaktadır.

E-ticaret: İran’da e-ticaret kanalı 2019 yılında bir önceki yıla oranla %30,5 büyüyerek 18 milyar dolara ulaşmıştır. Tüketicilerin internet penetrasyonları önemli oranda artmaktadır. Ülkedeki internet penetrasyonu 73 milyona ulaşmıştır. Ek olarak akıllı telefon kullanımı da yaygınlaşmakta, nüfusun yaklaşık yarısı,40 milyon birey akıllı telefon kulllanmaktadır. İran’da e-ticaret pazarının %50’sini medya ürünleri oluştururken ikinci sırada %33 ile kişisel bakım ve güzellik ürünleri gelmektedir.

İş Kültürü

İranlılar ikili ilişkilerinin güçlü olduğu kişiler ile ticaret yapmayı tercih ederler. Bu nedenle iş yapmadan önce ikili ilişkilerin güçlendirilmesi önemli bir avantaj sağlamaktadır. İş dünyasında, deneyim, eğitim ve liderlik en çok saygı duyulan niteliklerdir.

İran’da dakiklik çok önemli olarak kabul edilir, toplantılarda buna dikkat etmek önemlidir. Ayrıca el sıkışma dahi karşı cinsle fiziksel temastan kaçınılmalıdır. Kadınlar, başın örtülmesini ve mütevazı kıyafetler giyilmesini içeren, yasalarda belirtil

Ülkedeki Teknik Engeller

Ülkelerin farklı teknik düzenlemeleri, test ve belgelendirme işlemleri hakkında bilgi edinmek ve ihracat öncesi dönemde varsa teknik engellere yönelik önlem almak ihracatınızı geliştirmek için kritik öneme sahiptir. Aşağıda teknikengel.gov.tr adresi kaynak alınarak hazırlanan bilgileri görüntüleyebilirsiniz.

Zorunlu Belgeler ve Belgeleri Düzenleyen Kurumlar

İran Sanayi, Madenler ve Ticaret Bakanlığı ve Sağlık, İlaç ve Sağlık Eğitimi Bakanlığı ile ve İran Standartlar ve Sanayi Araştırmaları Kurumu tarafından alınan ortak bir karar çerçevesinde İran’a ithal edilecek bazı ürünler için Certificate of Inspection (COI) adlı sertifikanın alınması zorunluluğu bulunmaktadır.

Certificate of Inspection (COI) adlı sertifikanın tahsis edilebilmesi için ISIRI tarafından çalışma izni verilen şirketin alıcı tarafından özel olarak görevlendirilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, söz konusu gözetim firması tarafından, ithal edilecek olan ürün özelliklerinin ve belirtilen ürünün üreticisinin resmi sertifika örneklerinin alınması, sonrasında da İran ithalat mevzuatı çerçevesinde ürünün üretildiği fabrika için bir gözetim planının düzenlenmesi ve üretici firma yetkililerinin izni ile üretim hattında gözetim faaliyetinin gerçekleştirilmesi suretiyle gözetim işlemi tamamlanmaktadır.

Gözetim faaliyetinin sonucunda, gözetim firması, hazırlayacağı rapora istinaden COI sertifikasını düzenlemekte ve söz konusu COI sertifikasının bir örneğini, gözetim raporuyla birlikte ISIRI’ya göndermektedir. Bu kapsamda, alıcı firmanın, İran gümrüğüne mal göndermeden önce COI belgesini temin etmesi ve Türk ihracatçıya teslim etmesi gerekmektedir. Söz konusu belge ile birlikte ürünün İran gümrüğüne sevk edilmesi ve gümrük mevzuatına uygun olarak İran’a ithal edilmesi mümkün olabilmektedir. COI belgesi gereken ürünleri İran’a ithal edecek kişi veya şirketlerin gözetim firmalarına başvuruda bulunması ve gerekli masrafları karşılaması gerekmektedir.
 

Zorunlu Belgelenmeye Tabi Ürünler

İlaç İthalatı:
İran Sağlık, Tedavi ve Tıbbi Eğitim Bakanlığı İlaç ve Gıda Kurumu’nun 02.03.2014 tarihli Genelgesi ile (Avusturya, İngiltere, İspanya, Slovakya, Slovenya, İtalya, İrlanda, Almanya, Belçika, Portekiz, Danimarka, Çek Cumhuriyeti, İsveç, Fransa, Finlandiya, Lüksemburg, Macaristan, Hollanda, Yunanistan, İsviçre, ABD, Kanada, Avustralya, Japonya ve Güney Kore hariç) aralarında ülkemizin de bulunduğu diğer ülkelerden yapılacak ilaç ithalatında, ilaçların “JAPAN’S PMDA-SWISSMEDIC-TGA-UK/MHRA-EMA-US/FDA” sertifikalarını haiz olmaları zorunluluğu getirilmiştir.

İlaç ithalatı ve işlem kaydı, İlaç Tescil Belgesinin altta belirtilen sistemle ibrazı halinde gerçekleşebilir: 
JAPAN’S PMDA-SWISSMEDIC-TGA-UK/MHRA-EMA-US/FDA
Açıklama: Teknik Bilgi İntikali çerçevesinde de yapılacak olan ilaç İthalatı için, Yasal Teşhis Komisyonunun (İlaç ve Biyolojik Ürünleri Üretim ve İthalatından Sorumlu) oy birliği ile izinli kaynaklar belirtilir.
Doğal olarak 15.06 2011 tarihli ve 665/27312 sayılı tebliğ (İlaç temin izin kaynakları) yeni tebliğin yürürlüğe girmesi tarihinden itibaren geçersizdir.

– Gıda Takviye Ürünleri İthalatı:
İran Sağlık Bakanlığı’nın yayımladığı mevzuat uyarınca gıda takviye ürünlerin ithalatında GMP belgesi aranmaktadır. Bu kapsamda, İran’a gıda ve takviye ürünleri ihraç etmek isteyen ihracatçı firmalarımızın İran’da yetkili temsilcisi bulunması ve söz konusu yetkili temsilcinin İran Sağlık Bakanlığı’nda kaydının mevcut olması zorunludur.

İran Sağlık Bakanlığı İlaç ve Gıda Kurumu

Sevk Öncesi İnceleme

İran İslam Cumhuriyeti Standart Kurumu (ISIRI) Tarafından Teyitli Olan İthalat Alanında Faaliyet Gösteren İran Gözetim Firmalarının Listesi:
1. SHARDIN AFARIN INTERNATIONAL INSPECTION CO.    
2. IRANIAN INSPECTION CO.    
3. TECHIN CO TECHNICAL INSPECTION & CORROSION CONTROL CO.    
4. IRANIAN STANDARD & QUALITY INSPECTION CO.    
5. IRAN ENGINEERING INSPECTION CO.    
6. INDUSTRIAL & ENGINEERING INSPECTION CO. of IRAN    
7. BEHSOTONE SANAT NOVIN CO.    
8. INTERNATIONAL GOODS INSPECTION CO.(IGI)    
9. FOOLAD TECHNIC ENGINEERING INTERNATIONAL CO.    
10. BEKHRAD INTERNATIONAL INSPECTION SERVICES (B.I.S)    
11. ARYA SGS QUALITY SERVICES CO.    
12. IKA ENGINEERING and TECHNICAL INSPECTION CO.    
13. AZMOON ASA PARSE INSPECTION CO.
14. MILAD DEVELOPMENT INTERNATIONAL ENGINEERING INSPECTION CO.    
15. NASA INTERNATIONAL INSPECTION CO.(N.I.C)    
16. 2R Inspection & Quality Services Kish Co    
17. PESSANJ INTERNATIONAL TECHNICAL INSPECTION CO .    
18. ATLAS INSPECTION SERVICES Ltd.
19 ARYA TOOS MOTAHED INTERNATIONAL TECHNICAL INSPECTION GROUP CO.
20. ROSHAK PAYA CONTROL INSPECTION CO.    
21. INTERTEK QESHM INSPECTION CO.    
22. IDRA INTERNATIONAL QUALITY INSPECTION CO    
23. ASIA-KISH CLASSIFICATION Company (ACS)    
24. Falat Pejvak Technical Inspection Co    
25. BAZAFARINAN SANAT JONOUB INTERNATIONAL INSPECTION (B.S.J).    
26. FARADANESH INSPECTION CO.    
27. FAHAMEH ENGINEERING INDUSTRIAL.CO    
28. IRAN WATER &ELECTRICAL EQUIPMENT ENGINEERING CO .    
29. Pars quality Innovators Company (P.Q.I).    
30. AB KARKHEH CONSULTING ENGINEERS CO.    
31. PARNIAN PAYESH ANDISHE KADUS CO( PPAK)    
32. RAHAVARD SANAT ALBORZ CO.    
33. Technical quality system co    
34. IRAN GROUP OF SURVEYORS COMPANY    
35. DARYA KALA CONTROL INSPECTION SERVICES    
36. ARIA SINA CONTROL INTERNATIONAL INSPECTION CO.(ASCO)    
37. DARKO ALBORZ GROUPINTERNATIONAL TECHNICAL INSPECTION (DARKO)    
38. LLOYD ALMAN KISH    
39. MONITORING THE HUMAN HYGIENE CONDITION& STANDARD QESHM Co    

 İran Standart Kurumu Tarafından Teyitli Olan Yabancı Gözetim Firmalarının Listesi:

1. BUREAU VERITAS , INTERNATIONAL REGISTER of CLASSIFICATION of VESSELS & AIRCRAFT    
2. CONTROL UNION HOLDING (C.U.H) B.V.    
3. NIPPON KAIJI KENTEI KYOKAI. CO (NKKK)    
4. COTECNA INSPECTION S.A.    
5. GERMANISCHER LLOYD G. L
6. OVERSEAS MERCHANDISE INSPECTION CO. Ltd    
7. SEAPORT CONTROLLERS INTERNATIONAL GmbH    
8. S.G.S    
9. IS COMPANY    

Ülkedeki yetkili kurum ve kuruluşlar ile iletişim bilgileri

ISIRI tarafından Türkiye’de yetkilendirilmiş bulunan uluslararası gözetim şirketinin bilgileri aşağıda yer almaktadır: 
– İran Standartlar ve Sanayi Araştırmaları Kurumu (ISIRI)
– Industrial And Engineering Inspection Co. of Iran 

İRAN’A İHRACAT NASIL YAPILIR

İran’a Yapılacak İhracat işlemlerinde İran Makamlarınca İran’daki tihalatçılardan Aranan Şartlar ( Bu şartlar; Türkiye’den İran’a yapılacak ihracat işlemleri sırasında İran’da yerleşik firmalarca uyulması gereken şartlardır. Aksi durumda Ülkemizden İran’a ihracat çıkış olsada alıcı firma bu şartlara uymuyorsa ithalat gerçekleşemez ve ürünler ya İran’a kalır yada geri ülkemize gelir. )

1- İran Sanayi ve Ticaret Odasından elde edilen, geçerli ticaret lisansına sahip olmak (Kartı Bazargani)

2- İhracat ve İthalat Mevzuatı Kanun Yönetmeliği ekinde yer alan listede yazılı malların ithal şartlarına göre düzenlenmesi için gerekli belgeleri almış olmak

3- Döviz tahsisi (Bakanlıklar veya kamu kuruluşlarından biri  vasıtasıyla veya ihracatta hasıl olan döviz yahut Menkul Kıymetler Borsasından alınan döviz  karşılığı senetlerle)

4- Ticaret Bakanlığında  kayıt yaptırmak.

5- İlgili bankaların birinde kredi açmak

6- Standartların yanısıra hayvansal ve bitkisel ve sağlık karantinalarını konu alan ilgili mevzuatlar ile diğer ilgili yasalara uymak

7- Mal denetleme şirketi tayin etmek ve malın gümrükten çıkarılmasında gerekli onay belgesini almak

8- Gümrük harç ve vergilerini vb. ödemek

9- İhracata karşılık mal ithalatının kapsadığı alanlar ilgili kanun maddelerinde belirtilmiştir. İçinde bulunduğumuz yılın başında hükümet ihracata karşılık ithalat alanında bir takım kolaylıklar sağlamış ve Ticaret Bakanlığına Merkez Bankasıyla organize edilmesi şartıyla ihtiyaç duyulan oranda söz konusu malların miktarını artırma hususunda yetki verilmiştir.

10- Halihazırda ülkeye giren bir kısım mal ve eşyalar fiyatlandırma mevzuatı ile ithalatçılar tarafından da uyulması  gereken mal dağıtım mevzuat hükümleri kapsamındadır.

Diğer taraftan, İran işadamlarımız için, gerek ticaret, gerekse yatırım açısından en önemli ülkelerin başında gelmektedir. İran nüfusunun önemli bir bölümü ülkemize büyük bir sempatiyle bakmakta, bazı sektörlerde Türk ürünleri üretici ayrımı yapılmaksızın marka imajıyla görülmektedir. Ülkemiz ürünlerindeki olumlu imajın arttırılarak devam etmesi, üründe ve satış ile satış sonrası hizmet anlayışındaki yüksek standardın tutturulmasına bağlı olduğu açıktır.

Ayrıca, özellikle İslam devrimi sonrası ticari yaşamın kendine özgü özellikler kazandığı İran’da ticari acenta ve distribütörlük aracılığı ile iş yapma biçimi oldukça yaygınlaşmıştır. Bu bakımda İran pazarına girmek isteyen Türk işadamlarının bu ülkede bulacakları bir acenta ya da aracının büyük yarar sağlayabileceği düşünülmektedir.

İran Pazar fırsatları için Fırat Kalkınma ajansı tarafından yayınlanan broşüre linkten ulaşabilirsiniz.  Tıkla<<